Zo maak je van je tuin een bijenparadijs

Ontvang de gratis actiekrant met tuintips van Mathiska in je mailbox

Eerst nog even over de bloemetjes en de bijtjes

Wilde bijen en hommels leven van stuifmeel en nectar en bezoeken dus veel planten. Stuifmeel is nodig voor de bevruchting van planten en bomen. Stuifmeel is het mannelijke zaad van de bloem en insecten nemen wat mee op hun rug. Als ze bij een andere bloem komen raken zij met hun rug de stamper (vrouwelijke deel) en bevruchten zo de plant waardoor er een vrucht kan groeien. Tachtig procent van alle groente en fruit die in de supermarkt ligt, wordt door bijen en hommels bevrucht. Sommige planten hebben een specifieke samenwerking met een bepaalde groep insecten. Deze insecten hebben bijvoorbeeld een veel langere tong waardoor alleen zij bij de nectar kunnen. 

Met deze planten krijg je blije bijen (en hommels)

Bijen en hommels hebben nectar en stuifmeel nodig. Niet alleen voor zichzelf, maar ook als voedsel voor hun jongen. Bomen, struiken en planten hebben nectar en stuifmeel. Het belangrijkste is dat er altijd voedsel beschikbaar is. Zorg er dus voor dat je het hele jaar door verschillende bloeiende planten, struiken en bomen hebt. Gebruik geen doorgekweekte planten (vaak herkenbaar aan mooie grote en/ of dubbele bloemen) en gebruik geen gif want daar kunnen veel insecten niet tegen.

Deze planten zijn wél geschikt:

• komkommerkruid: éénjarige plant, maar als je hem in zaad laat komen kan hij zichzelf uitzaaien of je verzamelt het zaad voor het jaar erna. Een goede plant wat betreft nectar en stuifmeel
• lavendel: is naast een heerlijk geurende plant een heel goede plant (vol nectar) voor vooral bijen.
• klimop: groenblijvende plant die veel gebruikt wordt als heg of afscheiding. Pas na een paar jaar gaat hij in het najaar bloeien in een periode waarin er relatief weinig andere planten bloeien.  Dan levert hij zowel nectar als stuifmeel op. De plant is voor veel vogels een geschikte nestlocatie en in de winter zijn de zaden voor hen een welkome voedselbron.  
• kamperfoelie: deze klimmer klimt langs alles waar jij hem langs leidt. Ideaal om bijvoorbeeld op je balkon of terras te plaatsen. Ruikt vooral ‘s avonds heerlijk en dat trekt allerlei soorten insecten aan. In de avond nachtvlinders (zitten heel grote tussen) maar overdag hommels en insecten.
• duifkruid: deze vaste plant bloeit bijna het hele seizoen door. Naast bijen zijn ook vlinders hier dol op
• kruidenhoekje: plant wat kruiden op een zonnig plekje. Denk aan wilde marjolein, tijm en oregano. Lekker om zelf te gebruiken, maar ook bijen en hommels zijn er gek op. Groeien ook goed in een bloempot.  
• heelblaadje: een plant die wel snel alle ruimte in je tuin inneemt, maar hommels en bijen zijn er gek op. Met zijn ontelbare gele bloemkopjes is er altijd voedsel te halen.

Je kunt ook een bloemenmengsel inzaaien of opkweken. Kies dan wel voor biologisch bloemzaad. Alleen duurt het dan nog even voor er bloemen, en dus voedsel voor de bijen, zijn terwijl ze juist nu eten nodig hebben. Als je gaat zaaien dan is het goed om ook een stukje grond vrij te laten voor graafbijen. Zij kunnen daar gaatjes graven en hun eitjes leggen. 

Steken hommels en bijen niet?

Nee, alleen als ze bedreigd worden. Niet naar ze slaan dus en even opletten voor je gaat zitten en voor je een hap of een slok neemt. Mochten hommels of wilde bijen tóch steken, dan valt de pijn vaak mee omdat ze een gladde angel hebben die niet in je huid blijft zitten. Dit in tegenstelling tot de honingbij, de meest bekende bij die door imkers gehouden wordt. Als deze bij steekt dan breekt de angel af en blijft die met kleine weerhaakjes in je huid zitten. 

Maak een helling en/of een hommelhotel

Lekker warm
Veel insecten houden van warmte. Als je net een vijver hebt gegraven, dan heb je misschien nog wat grond over. Dat kun je gebruiken om een mooie helling of een verhoogde border te maken. Leg het zo aan dat het op het zuiden ligt, het niet te strak is (lekker veel spleten en gaten) en er overal een beetje grond vrij komt. Je kunt hier vetplanten neerzetten (bijvoorbeeld rode spoorbloem of huislook) maar zet het niet te vol.  
Naast hommels en wilde bijen hebben sprinkhanen ook behoefte aan dit soort plekjes om hun eieren af te zetten.

Nestgelegenheid
Bijenhotels kun je heel makkelijk zelf maken, kijk hier voor tips. Voor hommelkasten is het al te laat, die moet je al vroeg in het jaar plaatsen. De koningin overwintert en gaat bij wakker worden op zoek naar een geschikte woonplek. Ze zoekt laag bij de grond, bijvoorbeeld in een oud muizennest, een nestkastje, vogelnest of in je spouwmuur. Hier start ze haar kolonie. Dit doet ze door van een stuifmeelballetje met was een soort pasta te maken, hierop komen de eieren te liggen. Daarnaast produceert ze nog een honingpot ter grote van een vingerhoed. Hier komt een voorraad nectar in. Dan gaat ze broeden. Ze kan haar lichaamstemperatuur op dertig graden houden. Dit doet ze door de spieren los te koppelen die normaal de vleugels aansturen en die laat ze dan heel hard werken. De nectar in de honingpot is haar voedsel in deze periode. Na een dag of vijf komen de eieren uit en eten de larven de stuifmeelpasta op aangevuld met nectar en stuifmeel wat ze van de koningin krijgen. Tot deze tijd zie je buiten dus alleen de koninginnen vliegen (ze zijn groter dan de werksters). Ondertussen legt de koningin een tweede leg en verpoppen de larven. Als de werksters uitkomen nemen zij de taak van het voedsel zoeken en zorgen over van de koningin en blijft zij vanaf dat moment binnen. 

Honing

Voor iedere kilo honing die bijen produceren moeten ze 40.000 tot 60.000 vluchten maken. Per vlucht vliegen ze gemiddeld 2,2 kilometer. Dat betekent dat ze voor een kilo honing wat afstand betreft zo'n twee keer de wereld rondvliegen. 

Meer planten en dieren in je tuin?

Wij kunnen niet zonder natuur. En de natuur kan niet zonder ons. Geef dieren en planten meer ruimte. Ga voor groei, begin in je eigen tuin of op je balkon. Zet je tuin in bloei met Mathiska's tuintips uit de actiekrant.

Vraag de gratis actiekrant aan

Nog meer tips voor je tuin

• Bekijk hier alle tuintips van boswachter Mathiska
• Volg Natuurmonumenten op Instagram @Natuurmonumenten