Wolf

Hoe herken je een wolf?

Is het een wolf of toch een hond? Knap lastig om het verschil te zien. En dat is geen toeval, want de wolf is de voorvader van al onze trouwe viervoeters. Van poedel tot pitbull, alle hondenrassen stammen af van de wolf. Je herkent de wolf, oftewel Canis lupus nog het beste aan de dik behaarde, afhangende staart. Honden krullen hun staart meestal op of steken hem omhoog. 

Andere kenmerken van de wolf:

• Brede kop met wijduitstaande, naar de top toe iets afgeronde oren.
• Stevige nek en borst.
• Rechte rug.
• Vacht is meestal grijs met rossig bruin, soms met typerend 'zadel' op de rug.

Waar komt de wolf voor?

Wolven leven nu vooral in bosrijke natuurgebieden op de Veluwe, in Drenthe en op de Utrechtse Heuvelrug. Ook vanuit andere provincies komen regelmatig waarnemingen van zwervende wolven. Sowieso kent de wolf geen landsgrenzen en zullen er dieren heen en weer naar Duitsland en België blijven trekken.

Uitgeroeid

De wolf leefde ooit in vrijwel heel Europa. Ook in Nederland hoort de wolf van oudsher in onze natuur thuis, maar hij werd eeuwenlang intensief vervolgd totdat het dier volledig was uitgeroeid. De laatste wolf in Nederland werd waarschijnlijk in 1868 bij Schinveld gedood. Elders in Europa verging het de wolf niet veel beter en werden ze steeds zeldzamer. Wettelijke bescherming vanaf 1982 zorgde voor een geleidelijke ommekeer. In 1996 kwamen de eerste wolven vanuit Polen naar Duitsland. En vanaf 2015 doken ook in Nederland wolven op. Eerst als zwervers, maar al snel als blijvertjes.

Wolf terug in Nederland

In 2019 werden op de Veluwe de eerste welpen geboren. Een teken dat de wolf voldoende rust en voedsel vindt in ons drukbevolkte land. Sindsdien zijn er meer wolvenwelpen geboren in verschillende roedels (een paar met jongen). Inmiddels weten we het zeker, de wolf is terug.

Hoe leeft een wolf?

Roedels

De welpen blijven één tot twee jaar bij hun ouders. Het tweede jaar helpen ze met het grootbrengen van hun nieuwe broers en zusjes. Ze passen op als de ouders op jacht gaan, maar gaan ook al mee met de jacht. Aan het einde van dat seizoen of tegen de paartijd van de ouders worden de tweejarige wolven weggejaagd omdat ze geslachtsrijp worden. De jonge wolven kunnen ook uit eigen beweging het roedel verlaten.

Territorium

Wolvenkenner Michiel van der Weide van Natuurmonumenten over de wolven op de Veluwe: “Gemiddeld is een territorium van een wolf zo’n 200 vierkante kilometer groot. De Veluwe is circa 1000 vierkante kilometer. In theorie is er dus plek voor vier tot vijf roedels. Voedsel is er in ieder geval genoeg. En ze hebben een duidelijke invloed op de fauna en het landschap. Herten gedragen zich anders. Die zijn alerter en verplaatsen zich sneller. Dat verandert het graasgedrag. Dat biedt bijvoorbeeld groeikansen voor jonge bomen. De Veluwe wordt er een stukje natuurlijker op."

Wat eten wolven?

Vlees, merg en ingewanden. Gemiddeld zo’n 3 tot 4 kg per dag. Bij een grote prooi soms ook meer dan 10 kg op een dag. Na zo’n zware maaltijd kan een wolf dagenlang zonder voedsel leven.

De roofdieren passen zich uitstekend aan op het voedselaanbod in hun omgeving. Uit onderzoek van de Universiteit Leiden naar de ontlasting van wolven in Drenthe en op de Veluwe blijkt, dat het dieet van de wolf vooral uit reeën, wilde zwijnen en edelherten bestaat.

Schapen

Een zeer klein deel van de prooidieren in Duitsland en Nederland bestaat uit schapen en ander vee. Een wolf maakt geen onderscheid tussen een schaap of een wild dier. Vooral zwervende wolven pakken tijdens hun zoektocht naar een nieuwe leefomgeving wel eens schapen. Om wolven en veehouderij goed samen te laten gaan, is voorlichting, preventie en een goede schaderegeling cruciaal.

Preventieve maatregelen zoals het plaatsen van rasters kan schade door wolven voorkomen. Een wolf leert snel en gaat omheiningen met stroomdraad uit de weg. En wolven zijn schuw. Ze mijden bewoonde plekken. Voor een gevestigde wolf is een wild dier een logischere prooi.

Het dieet van de wolf bestaat vooral uit reeën, wilde zwijnen en edelherten. Als deze minder beschikbaar zijn eet het dier in het wild levende runderen en in mindere mate schapen. 

Bescherming

Wolvenexpert Mirte Kruit, boswachter van Natuurmonumenten op de Veluwe over de rol van de wolf: "Wolven vervullen van oudsher een belangrijke rol in de Nederlandse natuur. Ze spelen een grote ecologische rol bij het gezond houden van populaties, maar ook in het landschap. Prooidieren zoals herten verplaatsen zich meer en veranderen hun graasgedrag. Dat biedt bijvoorbeeld kansen voor jonge boompjes die anders zouden worden opgegeten. Ook aaseters profiteren. Raven, vossen, rode wouwen, zeearenden en aaskevers eten graag van de prooiresten die wolven achterlaten.

Maar bovenal fascineren wolven me enorm. Van haat tot liefde, wolven brengen veel teweeg. En ze zijn ongelofelijk intelligent. Elk roedel heeft zijn eigen ‘cultuur’. Sommige specialiseren zich bijvoorbeeld in de jacht op bevers of zelfs vis tijdens de zalmtrek. Andere jagen juist op herten of zwijnen, al naar gelang wat hun leefomgeving te bieden heeft. En binnen de groep heeft elk lid weer zijn eigen specialisatie. Ook solo zijn het overlevers, dat hebben de Veluwse wolven wel bewezen."

Beluister de podcast met boswachter Mirte over wolven via Soundcloud.

Meer informatie over de wolf

• Ons standpunt over de wolf
• Volg de wolvenblog van boswachter Frank
• Download de spreekbeurt over de wolf

Nieuws over de wolf