Standpunt van Natuurmonumenten rond Zeewierteelt
In Nederland wordt steeds meer zeewier geteeld. Zeewierteelt kan volgens Natuurmonumenten op plekken waar er naast economische ontwikkeling, ook voordelen voor de natuur zijn.
Situatie
Zeewier wordt voor allerlei toepassingen gebruikt. Zeewier is zeer eiwitrijk en daarom een belangrijke bron voor voedsel. Denk bijvoorbeeld aan sushi of een zeewierburger. Ook is zeewier een grondstof voor bouwmaterialen en voor het opwekken van groene energie, zoals biomassa.
Zeewier wordt geteeld op een 'akker' in zee, in kwelders en in hangculturen aan pontons (drijvende platforms). Op dit moment wordt in Nederland zeewier vooral op kleine schaal geteeld. Bijvoorbeeld bij de experimentele zeeboerderij de Wierderij, in Schelphoek in de Oosterschelde. Maar de ontwikkelingen gaan hard en in Nederland is er de wens om zeewierteelt flink op te schalen. De overheid heeft vijf miljoen euro beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van een duurzame zeewiersector in Nederland.
Problematiek
Zeewierteelt kan gezien worden als een vorm van landbouw op zee. Intensieve teelt van zeewier kan negatieve effecten hebben op het ecosysteem, met mogelijk een afname van de biodiversiteit.
Standpunt
Natuurmonumenten vindt het mooi dat de natuur, in dit geval zeewier, een inspiratiebron is voor allerlei praktische toepassingen. We vinden het wel belangrijk dat het telen van zeewier op een duurzame en verantwoorde wijze gebeurt. Natuurmonumenten ziet kansen voor zeewierteelt-projecten die bijdragen aan een gezond, biodivers en duurzaam zee-ecosysteem. De zee is een kwetsbaar ecosysteem, waar we zuinig op moeten zijn.
Het is essentieel dat de locaties voor zeewierteelt heel zorgvuldig worden gekozen. We vinden de teelt niet passen in kwetsbare, beschermde natuurgebieden. Zeewierteelt kan wel op plekken waar er naast economische ontwikkeling, ook ecologische voordelen zijn. Zeewier vervult namelijk allerlei ecologische functies die slim ingezet kunnen worden. Zo biedt zeewier een schuilplaats voor vissen en vervult de functie van kraamkamer voor veel zeedieren. Ook houdt zeewier sediment vast en dempt het golven. Daarnaast neemt zeewier nutriënten, zoals stikstof en fosfaat, op. Zeewier slaat ook CO2 uit de zee op, waarmee het bijdraagt aan vermindering van verzuring van de zee.
Wij raden daarom aan om zeewier op plekken te telen waar deze ecologische functies van pas komen. Bijvoorbeeld op zeer nutriëntrijke plekken in zee die ecologisch niet kwetsbaar zijn. Ook lijkt het telen van zeewier in windmolenparken kansrijk en natuurontwikkeling te bevorderen (bron: WUR).
Natuurmonumenten vindt zeewierteelt niet passen in kwetsbare, beschermde natuurgebieden, zoals de Waddenzee, Eems-Dollard, Delta en de Noordzeekustzone. Intensieve teelt van zeewier in deze beschermde gebieden (Natura 2000) staat op gespannen voet met de voor deze gebieden vastgestelde natuurdoelen. Het telen van zeewier kan namelijk negatieve effecten hebben op een ecosysteem, bijvoorbeeld omdat bij intensief oogsten juist weer soorten verdwijnen. Bij grootschalige wierteelt in Azië is al gebleken dat het toevoegen van meststoffen in zee schadelijk is voor de omgeving.
Ook is het denkbaar dat het onderwaterleven minder licht en nutriënten ontvangt als er veel zeewier in het water zit. Op de lange termijn kunnen er verschuivingen van soorten plaatsvinden, vooral bij grootschalige teelt waardoor het ecosysteem verandert, wat mogelijk een afname van de biodiversiteit tot gevolg heeft. Aanvullend pleiten wij voor een goede landschappelijke inpassing van de pontons waaraan zeewier gekweekt wordt.
Voor een duurzame oogst is het van belang dat er geen extra meststoffen in de zee terecht komen en dat alleen zeewiersoorten worden geteeld die van nature in de Nederlandse wateren voorkomen. Het oogsten dient voorzichtig gebeuren: handmatig, pleksgewijs en zonder verstoring van fauna ((bron: Natural England).
De teelt van zeewier staat nog in de kinderschoenen. Voorzichtigheid is dus geboden, want het is nog niet duidelijk wat de daadwerkelijke effecten zijn. Wij willen daarom dat de gevolgen voor het ecosysteem zee continu in de gaten worden gehouden. Daarnaast pleiten wij voor een goede landschappelijke inpassing van de pontons waaraan zeewier gekweekt wordt.
Wat doet Natuurmonumenten?
Natuurmonumenten zet zich in voor het herstel van zeegras in de Waddenzee. Zeegras is een soort waterplant die op de zeebodem groeit. Het is dus geen zeewier. Zeegras kwam natuurlijk voor in Nederland en is belangrijk voor de natuur vanwege de rol als kraamkamer, schuilplaats én zogenaamde biobouwer. Helaas is zeegras op veel plekken in Nederland verdwenen door schimmelziektes en een slechte kwaliteit van het zeewater.
Natuurmonumenten zet zich in voor het herstel van zeegras in de Waddenzee. Omdat zeewierteelt een verstorend effect heeft op zeegras (lichtconcurrentie, verstoring met oogst), vinden wij zeewierteelt niet passen in die gebieden die kansrijk zijn voor zeegrasherstel.
