Stikstofrapporten geven richting aan politiek
Vandaag verscheen het rapport Stikstof en natuurherstel. De auteurs pleiten voor een stikstofreductie van ten minste 70%. Met dit waardevolle onderzoek geven de wetenschappers antwoord op een vraag die tot nu toe niet beantwoord werd: wat is er vanuit natuurbehoud bezien nodig aan stikstofreductie? Natuurmonumenten vindt het noodzakelijk dat politieke partijen deze nieuwe inzichten meenemen en de stikstofwet in de formatie hierop aanpassen.
Vorige maand verscheen al een viertal rapporten die het nieuwe kabinet handvatten bieden om ook op de langere termijn invulling te geven aan de stikstofopgave. Uit al deze rapporten wordt eens te meer duidelijk dat met het aannemen van de stikstofwet er een begin van een oplossing ligt, maar dat er om natuur echt te helpen, sneller en meer reductie van stikstof nodig is.
Ecologisch vs juridisch probleem
In het rapport Stikstof en natuurherstel gaan de wetenschappers in op de vraag wat natuur nu écht nodig heeft. Want de stikstofcrisis wordt door de politiek nog vaak als juridisch probleem benaderd, terwijl het hier eigenlijk om een ecologisch probleem gaat. Niet eerder was onderzocht wat de natuur feitelijk nodig heeft om te herstellen van een decennialange overmaat aan stikstof. De wetenschappers voorzien met dit rapport in deze leemte en stellen dat de stikstofdepositie in 2035 met ten minste met 70% afgenomen moet zijn.
Huidige wetgeving
De huidige wet is het begin van een oplossing, maar ontoereikend als we het verlies van planten en dieren willen stoppen. In de huidige stikstofwet wordt uitgegaan van een reductie van stikstof met 50%. Met deze wet ligt er weliswaar een basis waarmee de crisis kan worden aangepakt, zodat we werk kunnen maken van het terugbrengen van de uitstoot enerzijds en het herstellen van robuuste natuur anderzijds. Maar tegelijkertijd doet de wet nog lang niet genoeg om natuur te redden. Natuurmonumenten sprak haar zorgen hierover al eerder uit. Dit rapport bevestigt nu dat deze zorgen terecht zijn.
Herstelmaatregel of noodinfuus
De wetenschappers zijn ook kritisch op de mogelijkheden om met herstelmaatregelen in natuurgebieden de achteruitgang als gevolg van de overmaat aan stikstofdepositie tegen te gaan. Vernattingsmaatregelen voor natte natuur werken doorgaans wel goed, maar daarvoor zijn ook ingrepen rond natuurgebieden nodig. Voor droge natuur zijn herstelmaatregelen veelal pas goed mogelijk als de stikstofdepositie drastisch gedaald is. Met de huidige maatregelen worden kwetsbare populaties van dieren en planten aan een noodinfuus gelegd, waarmee ze nog in leven worden gehouden in afwachting van de noodzakelijke daling van de stikstofdepositie. Maar omdat die maatregelen ook negatieve effecten hebben op ecosystemen kunnen ze niet blijvend worden ingezet. Natuurmonumenten herkent dit duivelse dilemma en kijkt daarom kritisch naar welke maatregelen het meest duurzame effect geven en tegelijk het minst schadelijk zijn. Daarbij wordt steeds vaker de grens bereikt van wat nog met maatregelen in natuurgebieden mogelijk is, terwijl de beloofde daling in stikstofdepositie nog niet is gerealiseerd.
Verkenningen rondom stikstof
Vorige maand verschenen nog vier rapporten: Langetermijnverkenning Stikstofproblematiek, Verkenning Normeren en Beprijzen stikstofemissies, Taakopdracht ruimtelijke verkenning stikstofgevoelige natuur en Verkenning Governance en participatie. De rapporten geven samen met dit nieuw verschenen rapport Stikstof en natuurherstel aan de nieuw te formeren regering een duidelijke richting waarin verdere regelgeving moet worden gezocht.
Combineren met andere opgaven
Uit de rapporten blijkt dat waar mogelijk opgaven moeten worden gecombineerd: De stikstofaanpak is niet de enige opgave die de ruimtelijke inrichting van Nederland de komende jaren gaat beïnvloeden. In de verkenningen is onderzocht hoe natuurinclusieve inrichtingsmaatregelen buiten de natuurgebieden gecombineerd kunnen worden met andere gebiedsopgaven zoals doorontwikkeling naar kringlooplandbouw, energietransitie, wonen, recreatie, klimaatadaptatie en droogtebestrijding. Deze multifunctionele aanpak juicht Natuurmonumenten toe: een tunnelvisie die zich enkel richt op terugdringen van stikstofuitstoot is niet alleen duur, maar ook veel minder effectief.
Impopulaire maatregelen nodig
Ook waarschuwen de rapporten ervoor dat er voor het stikstofprobleem geen eenvoudige oplossingen (meer) bestaan: de overheid zal om te slagen ook impopulaire maatregelen moeten treffen die flinke impact op de Nederlandse landbouw zullen hebben. Het gaat hierbij onder andere om maatregelen als onteigening en uitkoop van piekbelasters.
Grensoverschrijdende afspraken
Verder is samenwerking met buurlanden en Europa noodzakelijk. Dit laatste punt komt ook terug in het rapport Stikstof en natuurherstel. Stikstof houdt zich niet aan landsgrenzen: in Nederland ‘geproduceerde’ stikstofverbindingen komen in buitenlandse natuur terecht, en andersom. Als we alle natuur in Nederland en Europa willen behouden en beschermen, zullen grensoverschrijdende afspraken moeten worden gemaakt om stikstofuitstoot terug te dringen.
